Al een hele poos terug las ik een - best lang en pittig - artikel in the Harvard Business Review over 'cultuur' in een organisatie. Ik kwam er terecht doordat ik getriggerd was door de uitspraak 'culture eats strategy for breakfast' van Peter Drucker. Het artikel en die quote zijn me sindsdien bijgebleven, want de cultuurfactor wordt zo vaak vergeten. Een strategie uitstippelen en uitrollen is prima, maar het zal vooral de cultuur, in uw organisatie of uw kantoor, zijn die de uitgezette strategie zal doen slagen of falen. Cultuur is vaak het grootste obstakel naar verandering en transformatie.

'En wat is dat dan, die 'cultuur'?' zal u misschien denken? Het internet en boeken puilt uit van definities, maar een organisatie- of bedrijfscultuur is kortweg uw DNA. Het zijn alle waarden en gedragingen in uw organisatie of bedrijf. Het gaat over hoe de leden van een organisatie zich onderling, of extern (vb. naar klanten) gedragen.

Welnu. De afgelopen weken konden we de artikelen bijna niet meer bijhouden die vonden dat justitie en ook onze advocatuur door deze coronacrisis, een nieuwe weg zijn ingeslagen. Het wordt na corona nooit hetzelfde meer, lazen we hier en daar. Ook ikzelf probeerde aan te tonen dat dit het 'covideale moment' was om verandering door te voeren.

Maar.

Verkeken we ons even op de cultuur van onze advocatenkantoren, organisaties en justitie? Hopelijk niet, vermoedelijk wel.

Ondertussen lijkt het coronastof weer wat neergedaald, lijkt justitie haar werking in grote mate te hernemen en gaan advocaten weer naar hun kantoren. Het stof wordt van de bureautafel geveegd, en hop, weer aan de slag. Op de oude vertrouwde manier.

Advocaten hollen ondertussen al weer van rechtbank naar rechtbank. Aanwezigheid om een dossier schriftelijk in beraad te nemen, is hier en daar ook al weer vereist. E-mailen met de griffies wordt weer ontmoedigd. 'Het was goed voor even. Maar nu graag terug 'normaal' werken?'

Ik begrijp het wel u bent ook moegezoomd. Het is ook gewoon niet goed, altijd digitaal communiceren. We hebben menselijk contact nodig. Ook met onze klanten. Een handdruk of schouderklop, dat geeft vertrouwen. Een zoomsessie mogelijk een pak minder.

Maar waar ik me zorgen over maak, is hoe makkelijk wij als advocaten ons laten verleiden om het oude terug op te nemen, en alle mogelijkheden van de afgelopen weken weer uit de handen doen glijden.

Afgelopen week deed ik een poll hier op LinkedIn:

Het resultaat verbaast me niet. Waar tijdens de crisis bij bevragingen bleek dat 8 op 10 aangaf dat de werking van advocatenkantoren door deze coronacrisis zou veranderen in de toekomst, lijkt dit wel érg pijlsnel te zakken nu het stof weer wat is gaan liggen.

Zowel bij justitie al de advocatuur zien we opnieuw een eerder terughoudende conservatieve houding. Dat valt ook op bij de discussie rond een nieuw wetsvoorstel om de rechtspleging aan te pakken. Niet dat het allemaal goed is wat er instaat, en vermoedelijk komt het ook véél te snel (wat met de evaluatie van de werking van de afgelopen maanden?) maar waarom duiken we als sector, organisaties en commentatoren altijd meteen in een coronakramp? 'O nee, dat is niet nodig. O nee dat is gevaarlijk, want...'. Dat is jammer. We zijn o zo bang van veranderingen. En dat zit in onze... jawel, cultuur, vrees ik.

Deze pandemie kon iets waar velen al de tanden op stuk beten: advocaten en justitie snel anders doen werken. Veel advocaten hebben de afgelopen weken meer met video vergaderd dan in hun hele carrière vooraf aan deze crisis. En met rechtbanken kon plots gemaild en zelfs via video gepleit worden. Hoewel 2020, toch een openbaring voor velen.

Nu wordt het volgens mij echt zaak om advocaten en justitie ook anders te doen dénken. De valkuil is groot: grijp je terug naar de vertrouwde oude werkwijze, of ga je echt aan de slag met wat deze crisis u leerde? Dat geldt niet alleen voor advocaten, maar zeker ook voor justitie. De stappen die zijn gezet, mogen nu niet meer worden terug geschroefd.

Cultuur eet covid dus als ontbijt. We gaan moeten werk maken van onze cultuur om verwezenlijkingen uit dit coronatijdperk vast te houden. Dat werk zit zowel op micro (kantoor) als op macro (organisaties, zoals de OVB) niveau. Verandering kan enkel dan plaatsvinden.

Bram.